ODRŽANA TERENSKA NASTAVA U ZAŠTIĆENOM PRIRODNOM PODRUČJU ’ŠUMA KOŠUTNJAK’ U BEOGRADU, POVODOM DANA ZAŠTITE PRIRODE SRBIJE

U subotu, 09.04.2022, na prostoru Zaštićenog prirodnog područja ‘Šuma Košutnjak’ u Beogradu, kao i u njegovoj neposrednoj blizini, sa početkom u 10 časova, održana je praktična nastava studenata osnovnih akademskih studija Fakulteta za primenjenu ekologiju ‘Futura’. Ovu terensku nastavu vodili su asistenti Fakulteta: dr Marina Vukin i MSc Nevena Milošević, a u organizaciji nastave učestvovali su i MSc Goran Knežević i MSc Slobodan Stefanović.  Gost-predavač bio je dr Aleksandar Vemić, naučni saradnik Šumarskog fakulteta Univerziteta u Beogradu.

Terenska nastava je obuhvatila niz nastavnih predmeta i užih naučnih disciplina: Nauka o životnoj sredini, Biodiverzitet i održivi razvoj, Ekologija, Predeona ekologija, Urbana ekologija, Socijalna ekologija, Upravljanje zaštićenim područjima, Održivo šumarstvo, Ekoklimtologija, Sistem zaštite životne sredine, Zelena zanimanja i ekoturizam i Planiranje ekoturizma u zaštićenim područjima. Nastava je prigodno organizovana povodom obeležavanja nacionalnog Dana zaštite prirode Srbije, 11.04.2022. Maršuta nastave započela je na platou ispred Fakulteta sporta i fizičkog vaspitanja na Košutnjaku, da bi bila nastavljena na uređenoj zelenoj površini ispred novog objekta Multifunkcionalne sportske dvorane Košutnjak, sagradjene po visokim ekološkim standardima. U uvodnoj reči, studentima je predstavljen predlog plana celokupne praktične i terenske nastave, sa preostalim lokalitetima na kojima će se odvijati nastava tokom letnjeg semestra tekuće školske godine. Nakon toga, studentima su predočeni značaj, prirodne i stvorene vrednosti šume Košutnjak, kao dela Prostorne kulturno-istorijske celine ‘Topčider’, utvrđene za kulturno dobro od izuzetnog značaja Republike Srbije. Kao zaštićeno prirodno područje u okviru ove celine, ‘Šuma Košutnjak’ uživa zaštićeni status u kategoriji spomenika prirode, od 2014. godine. Posebno su istaknuti osnovni podaci o prisutnom kulturno-istorijskom nasleđu. Potom su studenti imali priliku posetiti nov pejzažno-arhitektonski objekat na ovom prostoru, koji predstavlja izuzetan element sadržaja i stvorenu vrednost ovog prostora; ‘zeleni krov‘ sa vidikovcem, koji čini gornju etažu objekta multifunkcionalne dvorane. Na osnovu impresivne vizure, studenti su sagledali južne i jugozapadne prirodne granice urbane celine grada Beograda, kao i granice samog zaštićenog područja ‘Šume Košutnjak’. Pri tome je ukazano na očiglednu blizinu objekata TE ‘Nikola Tesla’ Obrenovac, velikog zagađivača životne sredine šire periferije grada.Nastava je nastavljena na šetnoj stazi unutar same šume Košutnjak. Na sledećoj stajnoj tački studentima je ukazano na pojam životne sredine i šume kao složene biogeocenoze, te na životne manifestacije u šumskom ekosistemu na početku vegetacionog perioda. Posebno je naglašen uticaj pojedinih abiotičkih i biotičkih činilaca na pojavu, vrstu i stanje tipičnih šumskih zajednica na ovom prostoru. Predstavljene su anatomsko-morfološke karakteristike edifikatorskih biljnih vrsta konkretnih šumskih zajednica, a na drugoj stajnoj tački ukazano je na spektar ekosistemskih usluga i opštekorisnih funkcija ove urbane šume koja ima sva obeležja bliskog rekreativnog objekta. Izložena je problematika stanja šumskog fonda i potreba za izvođenjem složenih meliorativnih radova iz oblasti integralnog održivog šumarstva, u cilju njegovog unapređenja. U sklopu navedenog, ukazano je na potrebu stalnog ekološkog monitoringa ovog područja, na mogućnosti stručnog preventivnog delovanja i načine zaštite šumskog ekosistema, posebno sa aspekta negativnog uticaja različitih biotičkih činilaca, kao što su patogeni organizmi i dejstvo antropogenog i istorijskog faktora.

U živopisnom ambijentu, na predposlednjem punktu u šumi, održane su i instrukcije vezane za aktuelne trendove iz oblasti održivog zdravstvenog turizma u zaštićenim prirodnim područjima, sa elementima ekoterapije i programa tzv. ‘šumskog velnesa’, što je predstavljalo posebno interesantan i atraktivan deo izvedene praktične nastave. Svojim predanim učešćem u aktivnostima koje su tom prilikom realizovane u šumskom ambijentu, studenti su pokazali izraženo interesovanje i spremnost za usvajanje novih i primenjivih saznanja. Zvanična radna poseta jednom od najznačajnijih delova sistema gradskog zelenila naše prestonice, završena je na lokalitetu Aleksandar kluba i ski- staze, na severozapadnim padinama Košutnjaka, sa, takodje, impresivnom vizurom, ovaj put ka samom užem gradskom jezgru.

Uspeh ovog radnog dana i terenskog boravka rezimiran je završnim konstruktivnim razgovorom učesnika, kao i zaključkom o neophodnosti savremenog izvođenja praktične nastave i stručnog rada na terenu, kao nezaobilaznog načina unapređenja sposobnosti mladih kadrova u oblasti primenjene ekologije i uspešne primene stručnih i naučnih saznanja i metoda u njihovom budućem profesionalnom angažmanu.